Nie tylko chwast!

Pueraria łatkowata (Pueraria lobata) – zwana kudzu – należy do rodziny motylkowatych (Fabaceae). Rośnie w Azji, głównie w Chinach, i w Oceanii. W XIX wieku został zawleczony na inne kontynenty.

Pueraria łatkowata w Ogrodzie Botanicznym Fot. Jolanta Kochanowska

Obecnie rośnie również w podzwrotnikowych i zwrotnikowych rejonach Ameryki Północnej i Środkowej, Afryki Południowej, Azji Centralnej, w rejonie Kaukazu i na Ukrainie.
Owijając się wokół podpór, osiąga 12 m wysokości. W dobrych warunkach klimatycznych i glebowych szybkość dziennego przyrostu może wynosić nawet 30 cm. Liście są duże, często trójłatkowe. Dekoracyjne, cudownie pachnące kwiaty, w różnych odcieniach różu i fioletu, zebrane są w długie, dorastające do 25 cm, groniaste kwiatostany. Poszczególne kwiaty rozwijają się stopniowo. Ostatnie rozkwitają na szczycie grona, w tym czasie te u podstawy już więdną.

Części podziemne pnącza można znaleźć na głębokości 3,5 m. Jak większość motylkowatych, pueraria gromadzi azot z powietrza i wzbogaca w ten pierwiastek glebę. Nadaje się na paszę – szybko bowiem powiększa swoją masę i zawiera dużo skrobi. W Chinach w niektórych regionach traktowana jest jako roślina włóknodajna. Na „zdobytych” terenach, głównie w Ameryce, wykorzystywana była do zapobiegania erozji gleb.

Ponieważ ma niezwykłe zdolności adaptacyjne, szybko stała się bardzo pospolitym i uciążliwym chwastem. Jednak od kilkunastu lat nad kudzu prowadzone są intensywne prace badawcze i najprawdopodobniej już niedługo to ciekawe pnącze zyska powszechne uznanie w oczach ludzi.

W krajach o ciepłym klimacie pueraria jest rośliną inwazyjną Archiwum OBUWr

Od wielu wieków strąki i korzenie kudzu były stosowane w chińskiej medycynie pod nazwą ge-gen. Używano ich w leczeniu migreny, niewydolności naczyń wieńcowych, nadciśnienia tętniczego, alergii, biegunek i choroby alkoholowej. Zalecano także stosowanie wyciągu z korzenia do łagodzenie objawów meno- i andropauzy. Miał poprawiać samopoczucie, wzmagać libido, hamować rozwój osteoporozy.

Obecnie lekarze stwierdzają, że ekstrakt z korzeni puerarii skutecznie usuwa objawy tzw. syndromu metabolicznego (jednej z najczęstszych chorób XXI wieku), czyli podwyższone ciśnienie tętnicze oraz nieprawidłowy poziom cholesterolu i cukru we krwi. W badaniach odkryto brak szkodliwych efektów ubocznych. Zawarte w surowcu izoflawony (m.in. pueraryna) działają antybakteryjnie i przeciwgrzybiczo oraz leczą chorobę alkoholową. Substancje te wpływają na funkcje enzymów biorących udział w przemianach alkoholu w organizmie. Skutkuje to stopniowym zmniejszaniem "konieczności" spożywania trunków, przy jednoczesnym zmniejszeniu napięcia nerwowego.

Kwiatostany puerarii Archiwum OBUWr

W okresie abstynencji znacznie redukują nadmierną potliwość, drżenie, nudności, częstoskurcz i bóle głowy. Sprawdzają się również w kuracjach detoksykacyjnych u palaczy tytoniu i amatorów amfetaminy. Składniki zawarte w kudzu wspomagają produkcję dopaminy – "hormonu szczęścia", co poprawia samopoczucie osoby walczącej z nałogiem. Poza tym poprawiają słabe krążenie, trawienie i wydolność oddechową oraz wykazują aktywność przeciwrakową.

Kolejne doświadczenia naukowe odkrywają coraz szersze spektrum leczniczego działania puerarii łatkowatej. Roślinę najłatwiej rozmnażać przez odkłady. Wymaga przede wszystkim dużo słońca i stabilnej wilgotności podłoża. Lubi glebę luźną i żyzną. Pięknie prezentuje się na wysokich, mocnych, ażurowych podporach. W okresie kwitnienia można uszczykiwać liście dla wyeksponowania barwnych kwiatostanów. Na zimę należy ją starannie okrywać. Po przemarznięciu części nadziemnej pnącze łatwo odbija.

JOLANTA KOCHANOWSKA
Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego
www.biol.uni.wroc.pl

Artykuł w oryginale można przeczytać w piśmie "Ogród Wita" [pobierz artykuł]