Powojnik kwiecisty (Clematis florida) i jego odmiany
Clematis florida i jego odmiany mają bardzo oryginalne kwiaty. Mimo to są rzadko spotykane w ogrodach, gdyż ich uprawa nie jest łatwa. Nadają się bardziej dla koneserów i doświadczonych ogrodników niż dla początkujących.
Szczepan Marczyński
|
W ogrodzie trzeba im dobrać ciepłe, zaciszne miejsce, podczas sadzenia pamiętać o zapewnieniu drenażu, a potem o podlewaniu, przed zimą należy je starannie zabezpieczyć, ale warte są tego zachodu.
Clematis florida rośnie na naturalnych stanowiskach w południowych i południowowschodnich Chinach. Co najmniej od początku XVIII w. był uprawiany w ogrodach Japonii, a do Europy dotarł w 1776 r., sprowadzony przez Thunberga. Jest pnączem dorastającym do 2 m. Ma pędy drewniejące, cienkie, podłużnie żebrowane, łamliwe.
Wspina się przytrzymując podpór ogonkami liściowymi. Liście są najczęściej półzimozielone, złożone z 3 – 9 lancetowatych lub owalnych listków. Liście w okresie wegetacji są ciemnozielone, a jesienią często stają się purpurowozielone. Kwiaty mają średnicę 5 – 10 cm, są osadzone pojedynczo, na długich (10 – 15 cm) szypułkach wyrastających w kątach liści (węzłach). Składają się najczęściej z działek (może ich być czasem od 4 do 8). Działki są owalne, mają lekko falowane brzegi, kremowobiałe, na spodzie najczęściej z jasnozielonym pasem przez środek.
 Clematis florida var. sieboldiana (fot. Sz. Marczyński) |
Jesienią całe kwiaty lekko zielenieją. Z okwiatem silnie kontrastują długie pręciki – składające się z ciemno-purpurowo-fioletowych, prawie czarnych pylników, osadzonych na nitkach, które są białe u podstawy, a fioletowe na górze.
Kwitnie na tegorocznych pędach - w ogrodzie od czerwca do września, a w miejscach pozbawionych mrozu - od początku maja do końca grudnia. Kwiaty powoli się rozwijają i powoli przekwitają, ładnie wyglądając przez kilka tygodni.
|
W uprawie najczęściej spotyka się dwie odmiany tego gatunku:
Clematis florida var. flore-pleno (syn. Clematis florida 'Alba', 'Alba Plena', 'Plena', 'Flore Pleno') ma białe, pełne, rozetowate, bardzo regularnie zbudowane kwiaty. Są najbardziej pełne, a pewnie i najładniejsze wśród pełnokwiatowych odmian powojników. Wszystkie pręciki są przekształcone w prątniczki wyglądające tak samo jak działki – są lancetowate, białe, czasem z zielonkawym odcieniem (zwłaszcza jesienią) oraz z jasnozielonym pasem przez środek spodniej strony. Kwiaty mają średnicę 8 – 10 cm. Charakter wzrostu, wygląd liści i pędów oraz termin kwitnienia są podobne do gatunku. Christopher Grey-Wilson podaje, że odmianę tę spotyka się na naturalnych stanowiskach w górach południowowschodniej części chińskiej prowincji Yunan. Porasta tam zarośla na wysokości około 1700 m n.p.m.. Uprawiana jest od kilku wieków w ogrodach Japonii, skąd sprowadzono ją do Europy w 1835 r.
Clematis florida var. sieboldiana (syn. Clematis florida var. bicolor, 'Bicolor', 'Sieboldii', 'Sieboldiana') ma kwiaty złożone z owalnych, kremowobiałych działek, często z zielonkawym pasem przez środek i wypełniających ich środek fioletowych prątniczek (pręcików przekształconych w okwiat). Prątniczki mogą mieć różną długość i kształt, ale zawsze są węższe i krótsze niż działki. Kwiaty wyglądają bardzo oryginalnie i atrakcyjnie. Wielu uznaje je za najbardziej niezwykłe wśród wszystkich powojników. Kwiaty mają średnicę 10 - 12 cm. Charakter wzrostu, wygląd liści i pędów oraz termin kwitnienia są podobne do gatunku. Odmiana ta od wieków jest uprawiana w Japonii, skąd sprowadził ją do Europy Phillipp van Siebold (stąd nazwa odmiany), sadząc w Ogrodzie Botanicznym w Leiden (Holandia).
Clematis florida var. flore-pleno i Clematis florida var. sieboldiana często ulegają mutacjom (sportom) upodabniającym je do siebie. Można spotkać rośliny mające jednocześnie zarówno kwiaty jednej jak i drugiej odmiany. Czasem zdarza się, że jeden kwiat może mieć cechy obu odmian – jego jedna połowa wygląda jak u Clematis florida var. flore-pleno, a druga jak u Clematis florida var. sieboldiana.
Powojnik kwiecisty i jego odmiany, powinno się ciąć silnie, gdyż kwitną na tegorocznych pędach. Wymagają gleb wilgotnych, ale dobrze zdrenowanych, stanowisk ciepłych, słonecznych, osłoniętych od wiatru. W ostre zimy mogą przemarzać. Nie należy ich sadzić w rejonach Polski o najostrzejszym klimacie oraz w zastoiskach mrozowych. Po posadzeniu, ziemię wokół rośliny powinno się wyściółkować (np. korą), a późną jesienią podstawę roślin obsypać korą i dodatkowo osłonić strioszem (gałązkami roślin iglastych).
Opisane powojniki nadają się do sadzenia w zacisznych, słonecznych miejscach ogrodu, np. przy średnio silnie rosnących, zimozielonych krzewach (Ilex...). Ładnie wyglądają posadzone do dużych pojemników. Uprawa w pojemnikach umożliwia przeniesienie ich jesienią do chłodnego, ale bezmroźnego pomieszczenia (zimne szklarnie, oszklone werandy, ogrody zimowe...), gdzie kontynuują kwitnienie nawet do końca grudnia i mogą utrzymać zielone liście do wiosny.
Kwiaty Clematis florida i jego odmian nadają się do dekoracji wnętrz, gdyż po ścięciu i wstawieniu do wody, zachowują świeżość nawet do 2 tygodni.
Powojnik kwiecisty i jego odmiany trudno jest rozmnożyć, a ich uprawa w szkółce jest kłopotliwa, dlatego są trudno dostępne w handlu. Najlepiej ich szukać w szkółkach i centrach ogrodniczych specjalizujących się w bogatym asortymencie roślin.
 Clematis florida var. sieboldiana (fot. Sz. Marczyński) |
 Roślina na raz z kwiatami Clematis florida var. flore-pleno i Clematis florida var. sieboldiana (fot. Sz. Marczyński) |