276

Pol J Cosmetol 2016, 19(4):  274-284

są: arabinoza, fruktoza, glukoza, ksyloza oraz kwas 

galakturonowy [29]. Szczegółowy skład chemiczny 

owoców przedstawiono w tabeli I [8, 21, 26-37].

Alzheimera lub Parkinsona. Innym cennym działa-

niem farmakologicznym ekstraktów z owoców jest ha-

mowanie namnażania wirusa HIV [46]. Szczegółowy 

opis właściwości biologicznych ekstraktów z owoców 

S. chinensis

 cennych w lecznictwie, jak również wyizo-

lowanych lignanów przedstawiono w tabeli II.
 

Dla ekstraktów z owoców S. chinensis, oprócz wy-

mienionych powyżej cennych właściwości typowo lecz-

niczych, udowodniono profile aktywności szczególnie 

istotne również z kosmetycznego punktu widzenia. 

Są to: działanie antyoksydacyjne i detoksykacyjne, 

immunostymulujące, przeciwzapalne, liposukcyjne 

jak również przeciwbakteryjne. Opis mechanizmów 

wymienionych aktywności przedstawiono w tabeli III. 

Zastosowanie w kosmetologii

Działanie kosmetyczne potwierdzone badaniami 

naukowymi
 

Cennymi właściwościami biologicznymi cytryńca 

chińskiego zainteresowały się w ostatnich latach firmy 

kosmetyczne wprowadzając ten gatunek do produk-

cji różnych preparatów. Już Tradycyjna Medycyna 

Chińska (TCM) przypisywała ekstraktom z owoców 

cytryńca właściwości przeciwstarzeniowe i regeneru-

jące. Współcześnie wiedza na temat działania kosme-

tycznego S. chinensis bardzo dynamicznie się rozrasta, 

głównie dzięki intensywnie prowadzonym badaniom 

w kierunku potencjalnego zastosowania ekstrak-

tów z owoców, wyizolowanych lignanów – głównie 

schisandryny B, jak również innych związków, m.in. 

1-O-metylofruktofuranozy, w kosmetologii [29]. 

Przeprowadzone badania potwierdziły działanie anty-

oksydacyjne, promieniochronne, przeciwstarzeniowe, 

przeciwalergiczne, łagodzące, przeciwzapalne, jak 

również działanie wybielające i rozjaśniające skórę. 

W tabeli IV przedstawiono informacje dotyczące tych 

badań naukowych.

Patent i CosIng
 

Ekstrakt z owoców S. chinensis został opatentowa-

ny w 2004 r. przez firmę BASF (Badische Anilin- und 

Soda-Fabrik

). Patent dotyczy stosowania ekstraktu 

w kosmetykach i środkach medycznych o działaniu 

hamującym melanogenezę, ochronnym przed promie-

niowaniem UV-A oraz przeciwstarzeniowym [67].
 

Według CosIng (Cosmetic Ingredient Database), 

dostępnej on line bazy danych dotyczycącej skład-

ników kosmetyków, wprowadzonej przez Komisję 

Europejską, cytryniec może być wykorzystywany aż 

w sześciu postaciach, jako owoc, ekstrakt z owoców, 

ekstrakt z nasion, hydrolat z owoców, sproszkowany 

owoc, oraz olejek eteryczny z owoców. Postaci oraz ich 

potencjalne działanie przedstawione w bazie CosIng 

zebrano w tabeli V [68].

Tabela I. Skład chemiczny owoców Schisandra chinensis

Lignany 

dibenzocy-

klooktadie-

nowe

angeoylogomisyna (P, O, Q, H), benzylogomi-

syna O, benzyloizogomisyna (H, O, Q), deok-

syschisandryna, epigomisyna O, gomisyna (A,N, 

K

1

, K

2

, J, L

1

, L

2

,S, D, E, O, F, G, M

1

, M

2

, H, R, T), 

izoschizandryna, pregomisyna, schisanthenol, 

schizandryna, γ-schizandryna, schizandryna B 

i C, schizanteryna A i B, schizanteryna D, tigloy-

lgomisyna (H, P, Q)

Triterpenoidykwas wuweizilaktonowy, schintrilakton A i B, 

schisanartaniny A i B, wuweizidilakton I, wuwe-

izidilaktony C–F

Antocyjany

cyjanidyno-3-O-ksylozylorutynozyd

Flawonoidy

aglikony: kwercetyna, glikozydy: hyperozyd, 

izokwercytryna, kwercytryna, rutyna

Kwasy 

fenolowe

kwas: chlorogenowy, gentyzynowy, p-hydrok-

sybenzoesowy, p-kumarowy, protokatechowy, 

salicylowy, syryngowy

Olejek 

eteryczny

monoterpeny: borneol, p-cymol, 1,8-cyneol, 

cytral, α i β-pinen

seskwiterpeny: β-bisabolen, α i β-chamigren, 

chamigrenal, seskwikaren,

Kwasy 

organiczne

kwasy: cytrynowy, fumarowy, jabłkowy, malono-

wy, winowy

Sacharydy

polisacharydy złożone z: arabinozy, fruktozy, 

galaktozy, glukozy, ksylozy, mannozy

1-O-metylofruktofuranoza

kwas galakturonowy, kwas glukuronowy

Fitosterole

β-sitosterol, stigmasterol 

Witaminy

witamina C, witamina E

Biopierwiastkibor, chrom, cynk, kobalt, magnez, mangan, 

miedź, nikiel, wapń, żelazo

Aktywność biologiczna

 

Aktywność biologiczna ekstraktów z Schisandrae 

chinensis

 fructus uwarunkowana jest głównie obec-

nością lignanów dibenzocyklooktadienowych. Dla 

niektórych z tych związków udowodniono specyficzne 

profile aktywności. Współcześnie prowadzonych jest 

wiele badań dotyczących działania farmakologicznego 

ekstraktów z owoców S. chinensis, a także wyizolo-

wanych z nich związków. Udowodniono ich silne 

działanie hepatoprotekcyjne, a także antyoksydacyjne 

[8, 38-42]. Najnowsze badania dowodzą działania 

przeciwnowotworowego na raka jelita grubego oraz 

pobudzania apoptozy komórek nowotworowych w te-

rapii raka wątroby i białaczki [42, 43]. Wykazano 

również działanie immunomodulujące polisachary-

dów wyizolowanych z owoców S. chinensis [44, 45]. 

Jak dowodzą wyniki badań, ekstrakty z owoców 

S.  chinensis

, mają pozytywny wpływ na układ nerwowy; 

chronią przed neuronalną śmiercią komórki, a także 

podnoszą stężenie neuroprzekaźników, dlatego mogą 

być stosowane, jako środek pomocniczy np. w chorobie