274
Pol J Cosmetol 2016, 19(4): 274-284
Cytryniec chiński (Schisandra chinensis) – znaczenie lecznicze
i kosmetyczne
Chinese magnolia vine (Schisandra chinensis) – therapeutic and cosmetic importance
Agnieszka Szopa, Marta Klimek, Halina Ekiert
Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej, Wydział Farmaceutyczny, Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie
Schisandra chinensis
, known as Chinese magnolia vine, is well
recognised plant species, that has long been used in traditional
Chinese medicine (TCM) and in modern official Far East therapy. It was
introduced to European therapy, including Polish one, a few years ago
(2008). The fruits of this species are a source of dibenzocyclooctadiene
lignans, which show exceptionally valuable medicinal properties (e.g.
hepatoprotective, adaptogenic, ergogenic, anticancer).
In the current work the botanic and chemical characteristic, therapeutic
applications of fruit extracts and separated lignans, proved by scientific
studies of S. chinensis were presented. Special attention was paid to
directions of biological activities which are important from therapeutic
and cosmetic point of view (e.g. antioxidant, immunostimulant,
antiphlogistic properties). The samples of cosmetic preparations
based on fruit of this species were illustrated. Moreover, the potential
significance of biotechnological solutions in supplying industry with
this valuable raw material, was mentioned. Special attention was also
paid to increasing importance of cognate species – S. sphenanthera
as a cosmetic plant.
Key words: Chinese magnolia vine, botanic and chemical characteristic,
therapeutic applications, cosmetic importance, in vitro cultures
Adres do korespondencji / Address for correspondence
Agnieszka Szopa
Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej CM UJ
ul. Medyczna 9, 30-688 Kraków, Polska
tel. +48 12 620 54 30, fax +48 620 54 40, e-mail: a.szopa@uj.edu.pl
© Polish Journal of Cosmetology 2016, 19(4): 274-284
www.kosmet.pl
Nadesłano: 18.09.2016
Zakwalifikowano do druku: 05.12.2016
Schisandra chinensis
– cytryniec chiński, gatunek znany i wykorzy-
stywany od dawna w tradycyjnej chińskiej medycynie (TCM) oraz
we współczesnym, oficjalnym dalekowschodnim lecznictwie, został
wprowadzony do lecznictwa europejskiego, w tym polskiego, przed kilku
laty (2008). Owoce tego gatunku są źródłem lignanów dibenzocyklook-
tadienowych wykazujących bardzo cenne właściwości lecznicze (m.in.
hepatoprotekcyjne, adaptogenne, ergogeniczne, przeciwnowotworowe).
W pracy przedstawiono charakterystykę botaniczno-chemiczną S. chi-
nensis
, aplikacje terapeutyczne ekstraktów z owoców i wyizolowanych
lignanów, udowodnione badaniami naukowymi. Szczególną uwagę
zwrócono na kierunki aktywności biologicznej istotne równocześnie
z terapeutycznego jak i kosmetycznego punktu widzenia (m.in.
właściwości antyoksydacyjne, immunostymulujące, przeciwzapalne).
Zaprezentowano przykłady preparatów kosmetycznych bazujących na
owocach tego gatunku. Zasygnalizowano ponadto potencjalne znacze-
nie rozwiązań biotechnologicznych w zabezpieczeniu przemysłu w ten
cenny surowiec. Zwrócono też uwagę na rosnące znaczenie pokrewnego
gatunku S. sphenanthera, jako rośliny kosmetycznej.
Słowa kluczowe: cytryniec chiński, charakterystyka botaniczno-
chemiczna, aplikacje terapeutyczne, znaczenie kosmetyczne, kultury
in vitro
Wstęp
Schisandra chinensis
(Schizandra chinensis, Chinese
magnolia vine) (Turczaninow) Baillion – cytryniec
chiński to nowy, wprowadzony przed kilku laty do
lecznictwa europejskiego, w tym polskiego, gatunek
o udokumentowanym znaczeniu leczniczym i ko-
smetycznym [1, 2]. Opis surowca, którym jest owoc
cytryńca – Schisandrae chinensis fructus, pojawił się
po raz pierwszy w 2008 roku w Suplemencie 6.3 do
Farmakopei Europejskiej 6 [3]. W równocennym
Suplemencie do VIII wydania Farmakopei Polskiej
monografia ta ukazała się w 2009 roku [4]. Surowiec
ten od wielu lat wykorzystywany jest w oficjalnym
lecznictwie krajów azjatyckich [5, 6]. Znany jest
również w Ameryce Północnej [7]. Posiada także
swoją monografię w Międzynarodowej Farmakopei
wydawanej przez WHO [8].
Ekstrakt z owoców S. chinensis wykazuje m.in. dzia-
łanie hepatoprotekcyjne, adaptogenne i ergogeniczne,
przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, przeciwwrzo-
dowe, antyoksydacyjne i detoksykacyjne [1, 2]. W cią-
gu ostatnich lat, S. chinensis coraz częściej figuruje
w składzie różnych kosmetyków, m.in. ze względu
na udokumentowane działanie antyoksydacyjne,
przeciwstarzeniowe, regenerujące, promieniochron-
ne, rozjaśniające, jak również przeciwzapalne w ato-
powym zapaleniu skóry [9-12]. Cenne właściwości
biologiczne i wynikające z nich aplikacje kosmetyczne